Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Nasıl Alınır? Nereden Alınır?
Veraset ilamı veya diğer adıyla mirasçılık belgesi, murisin (miras bırakan kişinin) vefatıyla terekesinde (miras varlığı) bulunan malvarlığı değerleri üzerinde hak sahibi olan mirasçıların bu haklarını ispatlamasına yarayan belgedir. Özellikle tenkis davaları ile ortaklığın giderilmesi davalarında mirasçılık belgesi önemli bir evrak olarak gereklidir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun ilk halinde, mirasçılık belgesi (veraset ilamı) verme yetkisi yalnızca sulh hukuk mahkemelerine aitti. Ancak, 14 Nisan 2011’de yürürlüğe giren 6217 sayılı Kanun’un 19. maddesi uyarınca, noterlikler de bu belgeyi düzenleyebilme yetkisine sahip olmuştur. Peki, mirasçılık belgesi (veraset ilamı) nedir, nasıl alınır? Mirasçılık belgesi talebi nasıl yapılır?
Mirasçılık Belgesi – Veraset İlamı Nedir?
Mirasçılık belgesi, Türk Medeni Kanunu’nun “Mirasın Geçmesinin Sonuçları” başlıklı ikinci bölümünde, “Koruma Önlemleri” başlığı altında 598. maddede düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre, mirasçılık belgesi, mirasçıların mirasçılık sıfatını kanıtlayan, miras paylarını belirleyen ve miras malı üzerinde tasarruf yetkisi sağlayan yasal bir belgedir.
Türk Medeni Kanunu’nun 598. maddesinin 1. fıkrasına göre, yasal mirasçı oldukları belirlenen kişilere, sulh mahkemesi ya da noterlikçe mirasçılık sıfatlarını gösteren bir belge verilmesi hükmedilmiştir.
589. maddenin 2. fıkrasında ise, vasiyet alacaklıları ve atanmış mirasçılara mirasçılık belgesi verilme şartları düzenlenmiştir.
Ayrıca, 598. maddenin 3. fıkrasına göre, mirasçılık belgesi kesin hüküm niteliğinde bir mahkeme ilamı değildir; dolayısıyla, geçersizliği her zaman ispatlanabilir.
Uygulamada “mirasçılık belgesi,” “veraset belgesi,” “veraset ilamı” ve “veraset senedi” gibi terimlerle anılan bu belge, mirasçılık sıfatını kesin bir şekilde tespit eden bir belge olarak kabul edilmez. Ancak, aksi ispat edilmedikçe geçerlidir. İçeriğine yönelik somut bir itiraz ya da ispat durumunda, mirasçılık belgesinin iptali mümkündür.
Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Neden Alınır?
Miras hukukumuza göre, miras bırakanın vefatıyla birlikte mirasçılar, miras malları üzerinde kanuna göre belirlenen paylarla doğrudan mülkiyet hakkı sahibi olurlar. Miras haklarının doğması için ek bir kurucu işlem yapılması gerekmez. Ancak, kimlerin mirasçı olduğu ve bu mirasçılara düşen payların oranlarının belirlenmesi önem taşır. Bu kapsamda, mirasçılık belgesi, miras hakkının doğması için kurucu nitelikte olmasa da, bu hakkı üçüncü şahıslar ve kurumlara bildirmek açısından önemlidir.
Mirasçılık belgesi, diğer adıyla veraset ilamı, tam olarak bu ihtiyacı karşılayan belgedir. Yetkili makamlarca düzenlenen mirasçılık belgesi, mirasçıların mirasçılık sıfatını ve miras paylarını gösterir. Sulh hukuk mahkemesi veya noter tarafından verilen bu belgede, kimlerin mirasçı olduğu ve paylarının ne kadar olduğu bilgisi yer alır. Bu nedenle, miras paylaşım davaları, ortaklığın giderilmesi davaları, muris muvazaasına (mirastan mal kaçırma) ilişkin davalar gibi miras hukuku davalarından önce mirasçılık belgesinin alınması gereklidir.
Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Nasıl Alınır?
Cenazesi olan her ailenin merak ettiği konulardan biri de, mirasçılık belgesi (veraset ilamı) nasıl alınır sorusudur. Türk Medeni Kanunu’nun 598. maddesi gereği, mirasçılık belgesi sulh hukuk mahkemelerinden veya noterliklerden alınabilir. mirasçılık belgesi (veraset ilamı) almak için mirasçılardan birinin başvuruda bulunması şarttır; hâkim veya noter, başvuru olmaksızın re’sen mirasçılık belgesi düzenleyemez.
Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı)Nereden Alınır?
Mirasçılık belgesi almak için iki seçenek bulunmaktadır:
Noterden Mirasçılık Belgesi Talebi:
Türkiye’de noterden mirasçılık belgesi (veraset ilamı) almak oldukça kolay bir işlemdir. Mirasçılık belgesini noterlikten almak isteyen kişi, miras bırakanla arasındaki soy bağını ve yasal mirasçılığını gösteren belgeleri notere sunmalıdır.
- Gerekli Belgelerin Hazırlanması
Mirasçılık belgesi başvurusu için gerekli belgeleri hazırlayın:
- T.C. Kimlik numarası bulunan kimlik belgesi (nüfus cüzdanı, ehliyet veya pasaport),
- Avukat ya da yasal temsilci tarafından başvuru yapılacaksa vekaletname veya mahkeme kararı,
- Miras bırakan kişinin T.C. kimlik bilgileri.
- Notere Başvuru
Yukarıdaki belgeleri hazırladıktan sonra en yakın notere başvuruda bulunabilirsiniz. Başvuru sırasında, noter tarafından size mirasçılık belgesi başvuru formu verilecektir. Bu formun eksiksiz ve doğru bir şekilde doldurulması gereklidir. Noterlik, formun doldurulmasında size yardımcı olacaktır.
- Mirasçılık Belgesinin Düzenlenmesi
Noter, başvuru sahibinin ve miras bırakanın nüfus kayıtlarını kontrol eder. Belgelerde herhangi bir eksiklik veya noterin mirasçılık belgesini düzenlemesine engel bir durum yoksa, mirasçılık belgesi düzenlenir.
Ancak bazı durumlarda, noter mirasçılık belgesi veremeyebilir ve başvuru reddedilebilir. Bu durumda, mirasçılık belgesinin sulh hukuk mahkemesinden alınması gerekecektir.
Sulh Hukuk Mahkemesinden Mirasçılık Belgesi Talebi:
Türk hukukunda mirasçılık belgesi almak için birkaç farklı yöntem bulunmaktadır. Bunlardan biri, Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurarak mirasçılık belgesi talebinde bulunmaktır. Sulh Hukuk Mahkemesi, bu talep üzerine miras bırakanın ve mirasçıların nüfus kayıtlarını inceleyerek mirasçılık belgesinin düzenlenip düzenlenemeyeceğine karar verir.
Mahkeme, öncelikle sunulan dava dilekçesini ve nüfus kayıtlarını inceleyerek, mirasçılık belgesi talebinin yasal ve usule uygun olup olmadığını değerlendirir. Yapılan inceleme sonucunda, mirasçılık belgesi düzenlenmesine engel bir durum yoksa mahkeme, bu belgenin düzenlenmesine karar verir.
Sulh Hukuk Mahkemesi’nden mirasçılık belgesi talep edilmesi halinde sürecin karmaşık olabileceği ve hukuki bilgi gerektirebileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle, bir avukat veya hukuki bir uzmandan destek almak, başvuru sürecini daha sorunsuz bir hale getirebilir.
Kimler Mirasçılık Belgesi Talebinde Bulunabilir?
Mirasçılık belgesi (veraset ilamı) talebinde bulunabilecek kişiler, miras bırakanın yasal mirasçıları ile ölüme bağlı bir tasarruf, örneğin vasiyetname veya miras sözleşmesi ile atanmış mirasçılardır. Ayrıca, murisin alacaklıları ve hak sahipleri de mirasçılık belgesi çıkarılması için mahkemeye başvurabilir. Örneğin, murise karşı açılmış bir dava devam ederken murisin vefat etmesi durumunda, davacı, mirasçılara karşı davayı sürdürebilmek için mirasçılık belgesi (veraset ilamı) talebinde bulunabilir ve bu belgenin çıkarılması için süre talep edebilir. Bu tür detaylı konular için bir miras avukatından destek alınması tavsiye edilir.
Kimler Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Talep Edemez?
Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) talep etme yetkisi bulunmayan kişiler şunlardır:
- Boşanmış Eş: Miras bırakanla boşanmış olan eski eşin mirasçılık belgesi talep hakkı yoktur.
- Mirastan Feragat Edenler: Miras hakkından feragat eden kişiler mirasçılık belgesi talep edemez.
- Mirası Reddedenler: Mirası reddetmiş olanların mirasçılık belgesi talep etme yetkisi yoktur.
- Ölüme Bağlı Tasarruflarda Mirastan Çıkarılanlar: Vasiyetname veya diğer ölüme bağlı tasarruflarla mirastan çıkarılan kimseler bu belgeyi talep edemez.
- Art Mirasçı veya Yedek Mirasçı Olarak Atananlar: Mirasın geçmesinden önce art mirasçı veya yedek mirasçı olanlar mirasçılık belgesi talep edemez.
- Mirastan Yoksun Olanlar: Hukuken mirastan yoksun sayılan kişiler mirasçılık belgesi alamaz.
- Yüklemeden Yararlananlar: Yükleme ile belirli haklara sahip olanlar da mirasçılık belgesi (veraset ilamı) isteyemez.
- Terekeyle İlgisi Olmayan 3. Kişiler: Mirasla ilişkisi olmayan üçüncü kişilerin mirasçılık belgesi (veraset ilamı) talebi kabul edilmez.
Her ne kadar bu kişiler Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) talep etme yetkisine sahip olmasalar da istisna olarak mirası reddedenler, mirastan yoksun olanlar, mirastan çıkarılanlar veya mirastan feragat eden mirasçılar, belirli durumlarda mirasçılık belgesin düzenlenmesini isteyebilirler. Mirasçılık belgesi aynı zamanda tenkis davasında da delil olarak kullanılabilir.
Bu kimseler için düzenlenen mirasçılık belgesinde, “hukuki durumlarının sonuçlarının terekenin paylaşımı sırasında dikkate alınacağı” ibaresi eklenir.
Ayrıca, miras bırakan ile hısımlık bağı bulunmayan kişilere, nüfus kayıtları düzeltilmedikçe mirasçılık belgesi düzenlenmez.
Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Vermekle Görevli ve Yetkili Mahkeme
Mirasçılık belgesi talebine bakmakla görevli ve yetkili mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Sulh Hukuk Mahkemeleri, mirasçılık belgesi taleplerinin yanı sıra miras davaları gibi konularla ilgilenir. Yeni bir mirasçılık belgesi düzenlenmesi taleplerinde, mirasçıların her birinin ikametgah adresinin bulunduğu mahkemeler de yetkilidir. Bu mahkemeler, mirasçılar arasındaki yasal hakları tespit ederek mirasçılık belgesini düzenler veya talebi reddeder. Başvurunun yapılması ve yargı sürecinin yürütülmesi genellikle Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından gerçekleştirilir.
Mirasçılık Belgesini (Veraset İlamını) Kimler Talep Edebilir?
Mevzuatta belirtilen istisnalar dışında aşağıdaki kişiler mirasçılık belgesini mahkemeden veya noterden talep edebilirler:
- Yasal Mirasçılar: Miras bırakanın çocukları, anne-babası veya torunları gibi yakın yasal mirasçılar mirasçılık belgesi (veraset ilamı) talebinde bulunabilir. Aynı şekilde, hayatta olan eşi ve evlatlığı da bu belgeyi talep etme hakkına sahiptir.
- Kan Hısımları ve Devlet: Miras bırakanın kan bağı bulunan diğer akrabaları veya hiçbir yasal mirasçısı bulunmadığı takdirde devlet, mirasçılık belgesi düzenlenmesini isteyebilir.
- Vasiyetname ve Miras Sözleşmesine Dayalı Mirasçılar: Vasiyetname veya miras sözleşmesi yoluyla atanmış mirasçılar, vasiyet alacaklıları, ya da miras bırakan veya mirasçının borçlu olduğu alacaklılar da mirasçılık belgesi (veraset ilamı) çıkarılmasını talep edebilir.
- Mirasçılık Sıfatını Kaybedenler: Mirasçılıktan çıkarılanlar, mirastan yoksun bırakılanlar, mirası reddedenler veya mirastan feragat edenler de mirasçılık belgesi talep etme hakkına sahiptir.
Bu durumlar dikkate alınarak, mirasçılık belgesi sürecinin doğru şekilde ilerlemesi sağlanır.
Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) İptal Edilebilir mi?
Türk Medeni Kanunu’nun 598. maddesi, “Mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir.” şeklinde düzenlenmiştir. Bu doğrultuda, mirasçılık belgesi (veraset ilamı) kesin bir belge değil, aksine aksi ispat edilebilen geçici bir belgedir. Bu nedenle, maddi anlamda kesin bir hukuki etki yaratmaz. Ancak, TMK m. 7’ye göre resmi bir belge niteliğinde olduğu için belgelediği olguların doğruluğuna karine teşkil eder.
Tapu memurları, mirasçılık belgesi (veraset ilamı) içerdiği bilgilere uymakla yükümlüdür. Ancak tapu memurlarının, belgenin maddi doğruluğunu denetleme yetkisi yoktur. Tapu memurunun denetimi yalnızca veraset ilamının sulh hâkimi tarafından düzenlenmiş olup tüm yasal unsurları içerip içermediği ile sınırlıdır.
Mirasçılık belgesi (veraset ilamı), kesin hüküm teşkil etmez. Bu nedenle, veraset ilamındaki eksiklik, hata veya geçersizlik her zaman ileri sürülebilir.
Mirasçılık Belgesinin (Veraset İlamı) İptali Davası
Mirasçılık belgesi (veraset ilamı) kesinleştikten sonra, miras paylarında bir hata yapıldığının veya bir mirasçının miras payının dikkate alınmadığının tespiti halinde, mirasçılık belgesinin (veraset ilamı) iptali için dava açılabilir. Ayrıca, veraset ilamının iptali davası herhangi bir zamanaşımı veya hak düşürücü süreye bağlı değildir.
Bu davada, çekişmeli yargı kuralları uygulanır. Mirasçılık sıfatı her türlü delille ispat edilebilir ve yargı sonucunda verilen karar kesin hüküm niteliği taşır.
Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Sıkça Sorulan Sorular
Mirasçılık Belgesini (Veraset İlamı) Tek Başıma Alabilir Miyim?
Evet, miras bırakanın yasal veya atanmış mirasçısı olan herkes, tek başına mirasçılık belgesi (veraset ilamı) talep edebilir. Birden fazla mirasçı olması durumunda yalnızca bir mirasçının talepte bulunması yeterlidir ve diğer mirasçıların onayına veya rızasına ihtiyaç yoktur. Mirasçılık belgesi (veraset ilamı) talebi için tüm mirasçıların birlikte başvurması zorunlu değildir.
Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Sulh Hukuk Mahkemesinden Kaç Günde Çıkar?
Noter aracılığıyla mirasçılık belgesi (veraset ilamı) talep edildiğinde, genellikle aynı gün içerisinde belge alınabilir. Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurulduğunda ise işlem birkaç gün sürebilir.
Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Avukat Olmadan Alınabilir Mi?
Evet, mirasçılık belgesi (veraset ilamı) almak için bir avukat zorunlu değildir. Mirasçılar, Sulh Hukuk Mahkemesi’ne veya notere başvurarak bu belgeyi avukat olmadan da edinebilirler. Ancak, bir avukat yardımı almak sürecin daha hızlı ve doğru ilerlemesine katkı sağlayabilir.
E-Devletten Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Alınır Mı?
Mirasçılık belgesi (veraset ilamı), yalnızca sulh hukuk mahkemelerinden veya noterlerden alınabilir; e-Devlet üzerinden veya başka bir platformdan temin edilmesi mümkün değildir. Ancak, Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından düzenlenen veraset ilamları, e-Devlet’te “Veraset İlamı Sorgulama” bölümünden görüntülenebilir. Noter tarafından düzenlenen veraset ilamlarına ise e-Devlet üzerinden erişim sağlanamaz.
AKLINIZA TAKILAN SORULARI SORABİLİRSİNİZ
