Araç Değer Kaybı Hesaplama
Araç Değer Kaybı Hesaplama Nedir?
Araç değer kaybı hesaplama, bir aracın kaza sonrası onarılmış olmasına rağmen, piyasa değerinde meydana gelen düşüşü ifade eder. Aracın tamir edilmiş olması, onun kazaya karıştığı gerçeğini değiştirmez ve bu durum, alım satım işlemlerinde aracın değerini düşürür. Araçta meydana gelen bu değer kaybı, kaza öncesi ve sonrası piyasa değeri arasındaki fark olarak hesaplanır.
2024 yılında Anayasa Mahkemesi’nin Karayolları Trafik Kanunu ile ilgili bazı maddeleri iptal etmesi sonucunda araç değer kaybı hesaplama yöntemi değişmiştir. Bu yazıda, yeni araç değer kaybı hesaplama yöntemlerini açıklayacak ve araç değer kaybınızı hesaplayabilmeniz için bazı ipuçları vereceğiz. Ayrıca, Excel kullanarak nasıl bir hesaplama dosyası oluşturabileceğinizi göstereceğiz.
Araç Değer Kaybı Hesaplama 2024
Eskiden Yargıtay uygulamalarında aracın değer kaybı hesaplama, kazanın aracın piyasa değerine olan etkisi üzerinden hesaplanıyordu. Örneğin, kaza öncesi 150.000 TL değerindeki bir araç, kaza sonrası 130.000 TL’ye satılabiliyorsa, 20.000 TL’lik bir değer kaybı olduğu kabul ediliyordu. Ancak, bu hesaplama yöntemi terk edilmiştir. Günümüzde araç değer kaybı hesaplama; aracın kilometresi, hasarın niteliği, onarılan parçalar gibi farklı değişkenler dikkate alınarak hesaplanmaktadır.
Ancak yeni sistem, çoğu zaman araç sahiplerinin gerçek zararlarını tam olarak karşılayamamaktadır. Özellikle tampon, cam ve motor gibi önemli parçalar genellikle bu hesaplamalara dahil edilmemekte, sadece metal gövde aksamındaki hasarlar değerlendirilerek değer kaybı belirlenmektedir.
Araç Değer Kaybı Hesaplama Unsurları
Araç değer kaybı hesaplanırken dikkate alınan faktörler şunlardır:
- Aracın markası ve modeli
- Üretim yılı ve trafiğe çıkış tarihi
- Aracın kilometresi
- İkinci el piyasa değeri
- Hasarın niteliği
- Onarılan veya değiştirilen parçalar
Araç Değer Kaybı Hesaplama Formülü
2024 yılı itibariyle kullanılan değer kaybı hesaplama formülü şu şekildedir:
- Baz Değer Kaybı = Aracın Rayiç Değeri x %1.9
- Toplam Değer Kaybı = Baz Değer Kaybı x Hasar Boyut Katsayısı x Kullanılmışlık (Km) Katsayısı
|
|---|
| Kullanılmışlık Düzeyi (Km) | Katsayı |
|---|---|
| 0 – 14.999 | 0.90 |
| 15.000 – 29.999 | 0.80 |
| 30.000 – 44.999 | 0.60 |
| 45.000 – 59.999 | 0.40 |
| 60.000 – 74.999 | 0.30 |
| 75.000 – 149.999 | 0.20 |
| 150.000 ve üzeri | 0.10 |
| Hasar Büyüklüğü Tanımları | ||||
|---|---|---|---|---|
| Kod | Piyasa Değeri 0 – 75.000 TL | Piyasa Değeri 75.001 TL– 150.000 TL | Piyasa Değeri 150.000 TL TL– 300.000 TL | Piyasa Değeri 300.001 TL – Üzeri |
| A1 | %25.01 ve üzeri | %20.01 ve üzeri | %20.01 ve üzeri | %20.01 ve üzeri |
| A2 | %15.01 – %25 | %12.01 – %20 | %10.01 – %20 | %8.01 – %20 |
| A3 | %5.01 – %15 | %4,01 – %12 | %3.01 – %10 | %2,01 – %8 |
| A4 | % 5’e kadar | %4’e kadar | %3’e kadar | %2’e kadar |
Araç Değer Kaybı Tazminatı
Kazaya karışan bir araç, alım satım değerinde düşüş yaşadığında, araç sahibi karşı taraftan değer kaybı tazminatı talep edebilir. Ancak, tek taraflı kazalarda (sürücünün tamamen kusurlu olduğu durumlar) ya da pert olmuş araçlarda değer kaybı tazmini talep edilemez.
Satan Hukuk ve Danışmanlık Bürosu olarak, araç değer kaybınızın doğru şekilde hesaplanmasını sağlıyor ve gerekirse Asliye Hukuk veya Asliye Ticaret Mahkemeleri’nde sizi temsil ediyoruz.
Araç değer kaybı tazmini, kazadaki karşı tarafın kusur oranına bağlı olarak talep edilebilir. Burada dikkat edilmesi gereken, karşı tarafın %50 veya daha fazla kusurlu olmasıdır. Değer kaybı hesaplaması ekspertiz ve bilirkişiler aracılığıyla yapılabilmektedir. Kaza sonrası, sigorta şirketinden aldığınız olumsuz yanıt üzerine Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapabilirsiniz. Alternatif olarak dava açma hakkınız da mevcuttur. Ekspertiz masraflarını karşılamanız durumunda, sigorta şirketi bu ücreti de size geri ödemektedir. Aracınızın rayiç değerini öğrenmek için sahibinden.com gibi siteleri kullanabilirsiniz.
Araç Değer Kaybı Hesaplama Örnekleri
Kaza yapan aracın piyasa değeri 100.000 TL, kilometresi 15.000 km’nin altında ve kusur oranı %0 olduğu varsayıldığında, değer kaybı aşağıdaki şekilde hesaplanabilir:
- Hasar giderme tutarı 20.001 TL’nin üzerindeyse, değer kaybı 15.390 TL olur.
- Hasar giderme tutarı 12.001 TL – 20.000 TL arasındaysa, değer kaybı 12.825 TL olur.
- Hasar giderme tutarı 4.001 TL – 12.000 TL arasındaysa, değer kaybı 8.550 TL olur.
- Hasar giderme tutarı 2.001 TL – 4.000 TL arasındaysa, değer kaybı 4.275 TL olur.
- Hasar giderme tutarı 0 TL – 2.000 TL arasında ise, değer kaybı hasar giderme tutarı kadar olacaktır (0-2.000 TL).
2024 Araç Değer Kaybı Şartları Nelerdir?
Araç değer kaybı talebinde bulunmak için bazı koşulların yerine getirilmesi gerekir. İşte bu şartlar:
- Çift Taraflı Kaza Olması: Değer kaybı tazminatı talep edebilmeniz için kazanın iki araç arasında gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Tek taraflı kazalarda (örneğin, duvara çarpma) bu talep yapılamaz.
- Kazada Tam Kusurlu Olmamak: Kazada %100 kusurlu olmamanız şarttır. Tam kusurlu olduğunuz bir kaza durumunda değer kaybı tazminatı talep edemezsiniz.
- Araçta Hasar ve Onarım Yapılması: Değer kaybı talebinde bulunabilmek için aracınızın hasar görmüş ve bu hasarın onarılmış olması gerekmektedir. Hasar onarılmadan değer kaybı talep edilemez.
- Parçaların Daha Önce Onarılmamış Olması: Değer kaybı talebi, kazada zarar gören parçaların daha önce başka bir hasar nedeniyle onarım görmemiş olmasına bağlıdır. Aynı parçanın ikinci kez onarılması durumunda tekrar değer kaybı talebi yapılamaz.
Araç Değer Kaybı Hesaplama Kriterleri Nelerdir?
Araç değer kaybı hesaplama aşağıdaki faktörler dikkate alınır:
- Araç Yaşı: Yeni araçlar, daha yüksek değer kaybına uğrar. Özellikle 5 yaşından küçük araçlarda kayıp daha fazla olabilir.
- Kilometre: Düşük kilometreli araçlar daha yüksek değer kaybı yaşar.
- Hasarın Ciddiyeti ve Onarım Şekli: Kazanın büyüklüğü ve onarımda kullanılan parçalar (orijinal mi yoksa yan sanayi mi) değer kaybını etkiler. Yan sanayi parçalar kullanılan büyük kazalar, değer kaybını artırır.
- Aracın Piyasa Değeri: Aracın kaza öncesi piyasa değeri, değer kaybı miktarını doğrudan etkiler.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2017/2049 E. 2021/771 K. Sayılı ilamında; “Kazanın oluş şekline göre değişkenlik göstermekle birlikte, kazalı bir araçta hayatın olağan akışına göre değer kaybı oluşacağı muhakkaktır. Kazalı bir araçta değer kaybı oluşup oluşmadığı veya oluşan değer kaybının miktarı; aracın modeli, markası, kaza tarihindeki yaşı, kilometresi, hasarın nitelik ve niceliği vs. gibi hususlara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Değer kaybı; bahsedilen kriterler göz önüne alınarak, aracın hasarsız hâliyle ve kaza tarihi itibariyle serbest piyasadaki ikinci el piyasa rayiç değeri ile aracın hasarı onarıldıktan sonraki hâline göre serbest piyasadaki ikinci el piyasa değeri arasındaki farkın tespit edilmesiyle bulunur.” Şeklinde belirtmiştir.
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin 2021/2451 E. 2021/4771 K. Sayılı ilamında; “Araçta meydana gelen değer kaybının; aracın serbest piyasa koşullarına göre kaza tarihi itibariyle hasarsız haldeki ikinci el rayiç değeri ile aracın yaşı, özellikleri, hasar miktarı ve hasarlı kısımların özelliği ve daha önce karışmış olduğu kaza da dikkate alınarak kazadan sonraki onarılmış halinin rayiç değeri tespit edilip bu iki miktar arasındaki azalmaya göre hesaplanması gerektiği” Şeklinde belirtmiştir.
Araç Değer Kaybı Bilirkişi Raporu
Trafik kazaları sonrası ortaya çıkan araç değer kaybı, aracın kaza öncesi ve sonrası piyasa değerleri arasındaki farkı ifade eder. Bu kaybın tespit edilmesi için bilirkişi raporu düzenlenir. Bilirkişi, aracın marka, model, kilometre ve kaza detaylarını inceleyerek, aracın kaza öncesi ve sonrası piyasa değerini hesaplar. Bilirkişi raporu, sigorta şirketine yapılacak başvurularda ve olası dava süreçlerinde oldukça önemli bir belgedir.
Araç Değer Kaybı Tazminatını Sigorta Tahkim Komisyonundan Talep Etme Şartları
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 97. maddesi gereğince, sigorta şirketinden araç değer kaybı talep etmek için öncelikle sigorta şirketine yazılı başvuru yapılmalıdır. Sigorta şirketi 15 gün içinde yanıt vermezse veya talebinizi reddederse, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapabilir ya da dava açabilirsiniz.
Sigorta Tahkim Komisyonu’na Başvuru İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
- Doldurulmuş başvuru formu,
- Kimlik belgesi fotokopisi,
- Başvuru ücretine ait banka dekontu,
- Sigorta şirketinin red yanıtı veya yanıt verilmediğine dair belge,
- Kaza tutanağı, hasar tespit tutanağı, ekspertiz raporu ve ruhsat gibi belgeler.
Başvuru yapıldıktan sonra, sigorta hakemleri 4 ay içinde karar verir. 15.000 TL’ye kadar olan uyuşmazlıklarda verilen kararlar kesindir. 15.000 TL üzerindeki tutarlar için itiraz hakkı bulunmakla birlikte, 238.730 TL üzerindeki uyuşmazlıklar temyiz edilebilir.
Araç Değer Kaybı Davalarında Yetkili ve Görevli Mahkeme
Araç değer kaybı davaları, Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) haksız fiil sorumluluğu hükümlerine dayanır. Bu davalar, genellikle sigorta şirketine yapılan başvuru sonrası açılır. Davacının tacir veya tüketici olması, davanın hangi mahkemede görüleceğini etkileyebilir. Sigorta şirketine karşı açılan davalarda görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi’dir. Eğer sigorta şirketi davada taraf değilse veya karşı taraf tacir değilse, dava Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılır. Hem sigorta şirketine hem de kazaya karışan diğer kişilere dava açılacaksa Asliye Ticaret Mahkemesi yetkili olacaktır. Yargıtay, yetkisiz servise yönlendirme durumunda açılan davalarda, Tüketici Mahkemesi’nin görevli olduğuna karar vermiştir.
Yetki bakımından ise, genel olarak davalının ikametgahının bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Ancak, HMK m. 16’ya göre, araç değer kaybı davası haksız fiil sorumluluğuna dayandığı için, haksız fiilin işlendiği yer, zararın meydana geldiği yer veya zarar görenin yerleşim yerindeki mahkemeler de yetkilidir. Bu yetkiler seçimlik olup, davacı istediği mahkemede davasını açabilir.
Araç Değer Kaybı Talebi İçin Sigorta Şirketine Başvuru
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 97. maddesi gereği, dava açmadan önce ilgili sigorta şirketine yazılı başvuru yapılması zorunludur. Sigorta şirketi, başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde cevap vermek zorundadır. Cevap verilmediğinde ya da verilen cevap yetersiz olduğunda, dava açılabilir veya tahkime başvurulabilir. Sigorta şirketine başvuru, dava açılmadan önce zorunlu bir adımdır.
Başvuru yaparken kaza tespit tutanağı, ekspertiz raporu, sürücü belgesi, ruhsat fotokopisi ve hasar fotoğrafları gibi belgeler hazırlanmalıdır. Başvuru, posta ya da e-posta yoluyla yapılabilir. Sigorta şirketi talepleri 15 gün içinde karşılamazsa veya eksik ödeme yaparsa, dava yoluyla ya da tahkime başvurulabilir.
Araç Değer Kaybının Kasko Sigortasından Talep Edilmesi
Araç değer kaybı genellikle kusurlu tarafın trafik sigortasından karşılanır. Ancak kasko poliçelerinde onarım nedeniyle ortaya çıkan araç değer kaybı teminat kapsamında yer almayabilir. Bazı sigorta şirketleri, poliçelerinde araç değer kaybı teminatı da sunar. Eğer kasko poliçesi böyle bir teminatı içeriyorsa, kasko sigortası araç değer kaybını karşılayabilir.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu m. 72’ye göre, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren iki yıl, her hâlükârda kazanın meydana geldiği tarihten itibaren on yıl içinde tazminat talebinde bulunulabilir. Ceza gerektiren fiillerde ise daha uzun bir zamanaşımı süresi uygulanabilir.
Bu şekilde araç değer kaybına ilişkin talepler, sigorta şirketi başvurusu ve gerekirse dava yoluyla takip edilmelidir.
ARAÇ DEĞER KAYBI AVUKATINA SIKÇA SORULAN SORULAR (SSS)
Ağır Hasar Kaydı Nedir?
Ağır hasar kaydı, bir kaza sonucunda aracın ciddi düzeyde hasar görmesi ve değerinin %70’ini kaybetmesi anlamına gelir. Bu durumda araç, onarılmadığı takdirde trafiğe çıkma iznine sahip olamaz. Onarımı tamamlanan araçlar ise tekrar kullanılabilir hale gelir.
Tramer Nedir?
Tramer, Trafik Sigortaları Bilgi Merkezi’nin kısaltmasıdır. Bu sistem aracılığıyla araçların sigorta ve kaza bilgilerine ulaşılabilir. Tramer kaydı sayesinde, bir aracın daha önce geçirdiği kazalar ve aldığı hasarlar görülebilir.
Araç Değer Kaybı Hesaplama Kaç Günde Sonuçlanır?
Araç değer kaybı hesaplama talebinin sonuçlanması, sigorta şirketine başvuru süreciyle başlar. Sigorta şirketine değer kaybı raporu ve emsal kararlarla başvurulmalıdır. Başvurudan sonra sigorta şirketi, talebi uygun bulursa 15 gün içinde ödeme yapabilir. Aksi durumda, tahkim yoluna başvurulursa süreç 4-6 ay sürebilir.
Araç Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır?
Araç değer kaybı, bir formül ile hesaplanır:
Toplam Değer Kaybı = Baz Değer Kaybı x Hasar Boyutu Katsayısı x Aracın Kullanım Süresi. Bu yöntemle aracın kazadan önceki ve sonraki piyasa değeri arasındaki fark bulunur.
Araç Değer Kaybı Nasıl Oluşur?
Değer kaybı, genellikle bir aracın kaza sonrası tamir görmesiyle ortaya çıkar. Özellikle orijinal parçaların değiştirilmesi büyük bir değer kaybına yol açabilir. Ayrıca aracın yaşı, kilometresi ve kullanım süresi de değer kaybını etkiler.
Araç Sahibi Hangi Haklara Sahiptir?
Bir kazada, araç sahibi hatalı değilse karşı tarafın sigorta şirketine başvurarak değer kaybını talep edebilir. Eğer hatalı sürücünün sigortası yoksa, doğrudan sürücüye karşı dava açılabilir. Bu durumda, sigorta şirketi kusurlu tarafın masrafını karşılamak zorundadır.
Araç Değer Kaybını Kim Öder?
Araç değer kaybı, kazada kusurlu olan sürücünün sigorta şirketi tarafından karşılanır. Eğer iki araç kazaya karışmışsa ve biri diğerine göre daha fazla kusurluysa, kusurlu olan tarafın sigortası, diğer aracın değer kaybını tazmin eder.
Kasko Sigortası Değer Kaybını Karşılar mı?
Eğer karşı tarafın sigortası değer kaybını karşılamazsa, kasko sigortası devreye girebilir. Ancak kasko sigortasının araç değer kaybını karşılaması, poliçede bu durumun açıkça belirtilmiş olmasına bağlıdır.
Değer Kaybı En Fazla Ne Kadar Ödenir?
Araç değer kaybı, aracın kazadan önceki piyasa değeri ile kazadan sonraki değeri arasındaki fark üzerinden hesaplanır. Değer kaybına ilişkin belirli bir üst limit yoktur, ancak sigorta poliçeleri belirli sınırlar koyabilir.
Tramer’e Değer Kaybı İşlenir mi?
Değer kaybı, hasar bedeli olarak kabul edilmediği için Tramer sistemine işlenmez. Dolayısıyla, değer kaybı tazminatı alan bir aracın Tramer kaydında bu bedel yer almaz.
Araç Değer Kaybı Bedeli Kimin Hesabına Yatar?
Değer kaybı, kusursuz tarafın hesabına yatırılır. Eğer araç sahibi bir vekille çalışıyorsa, ödeme vekilin hesabına yapılabilir.
Hangi Parçalar Değer Kaybına Girmez?
Araç camları, aynalar, tamponlar gibi plastik parçalar; motor, şanzıman, airbag gibi ana unsurlar araç değer kaybı hesabına dahil edilmez. Değer kaybı hesaplanırken bu parçalar dikkate alınmaz.
Yüzde 50 Kusurda Değer Kaybı Alınır mı?
Evet, sürücünün %50 kusurlu olması, değer kaybı talep etmesine engel değildir. Sürücü, kısmi kusurlu bile olsa değer kaybı tazminatı talep edebilir.
Değer Kaybı Parası Ne Zaman Yatar?
Sigorta şirketine başvuru yapıldıktan sonra, sigorta şirketi bir ödeme yapar. Ancak bu ödeme genellikle gerçek zararın altında kalabilir. Tahkime başvurulması veya dava açılması durumunda, süreç uzayabilir.
2024 Yılında Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır?
2024 yılı itibarıyla araç değer kaybı, daha önceki hesaplama yöntemlerine benzer şekilde yapılmaktadır. Değer kaybı hesaplaması için uzman desteği almak en doğru sonuçlara ulaşmayı sağlar.
Araç Değer Kaybı Davası Kaç Ay Sürer?
Mahkemeye taşınan araç değer kaybı davaları yaklaşık olarak 1 yıl sürmektedir. Tahkim yoluna başvurulursa süreç 4-6 ay arasında tamamlanabilir.
Değer Kaybını Kim Talep Eder?
Kazaya karışan kusursuz sürücü, kusurlu tarafın sigortasından değer kaybı talep edebilir. Kusurlu sürücü ise, sadece kasko poliçesinde bu duruma dair bir teminat varsa kendi sigortasından talepte bulunabilir.
Airbag Patlaması Ağır Kusur Mudur?
Airbag patlaması, genellikle aracın ağır bir hasar aldığını gösterir ve bu durum, ciddi bir kusur olarak değerlendirilebilir.
Tramere İşlenmeyen Kaza İçin Değer Kaybı Talep Edilebilir Mi?
Evet, Tramer’e işlenmeyen bir kaza için de değer kaybı talep edilebilir. Değer kaybı talebi için önemli olan, kazanın gerçekleşmiş olması ve bu kaza sonucunda aracın değerinin düşmesidir. Kazanın Tramer kaydına işlenmemiş olması, değer kaybı talebinde bulunmayı engellemez. Bu durumda, aracın değer kaybı yaşadığını kanıtlayan belgelerle (kaza tutanağı, ekspertiz raporu, onarım faturaları) sigorta şirketine başvuru yapılabilir. Kazada karşı tarafın kusurlu olması durumunda, kusurlu tarafın sigorta şirketinden tazminat talep edilebilir.
AKLINIZA TAKILAN SORULARI SORABİLİRSİNİZ
