Türkiye’de Grok’a Erişim Engeli ve Hukuki Soruşturma: Yapay Zekânın Cezai Sorumluluğu Tartışılıyor

Bakan Mehmet Fatih Kacır, yapay zekâ regülasyonlarının önemine dikkat çekiyor

Grok’a Türkiye’de Erişim Engeli Getirildi: Yapay Zekâ Hukukla Karşı Karşıya

2025 yılı itibarıyla yapay zekâ alanında hızla büyüyen teknolojik gelişmeler, dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de hukuki tartışmaları beraberinde getiriyor. Elon Musk’ın sahibi olduğu xAI şirketi tarafından geliştirilen Grok, sosyal medya platformu X (eski Twitter) ile entegre çalışması ve doğrudan gerçek zamanlı bilgi sunmasıyla dikkat çekmişti. Ancak Grok’un Türkiye’de erişime engellenmesi ve hakkında soruşturma başlatılması, hem hukukçular hem de teknoloji uzmanları tarafından dikkatle takip ediliyor.

İçindekiler

Soruşturma ve Erişim Engeli: Gerekçeler Neler?

Türkiye’de Grok’a yönelik alınan erişim engeli kararı, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında uygulanıyor. Erişim engeli, mahkeme kararı doğrultusunda BTK ve Erişim Sağlayıcıları Birliği (ESB) tarafından uygulanmıştır. Erişim yasağının arkasındaki başlıca hukuki gerekçeler şunlardır:

  • Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) ihlalleri
  • Telif hakları ve içerik üretiminde izinsiz kullanım
  • Dezenformasyon ve kamu düzenini tehdit edici içerikler
  • Yerel temsilcilik zorunluluğunun yerine getirilmemesi

Bu durum, Grok’un Türkiye’de faaliyet gösterme biçiminin hukuka uygunluk ilkeleriyle bağdaşmadığı gerekçesiyle incelendiğini göstermektedir.

TÜRKİYE’DEKİ SİYASİLER BU KONUYA NASIL BAKTI?

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç: “Kanuni muafiyet söz konusu olmaz”

AK Parti TBMM Grup Toplantısı öncesinde gazetecilerin sorularını yanıtlayan Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, X platformunun yapay zeka uygulaması Grok’un kullanıcılarına suç teşkil eden hakaret içerikli cevaplar vermesiyle ilgili soruşturmayı hatırlatarak şunları söyledi:

“Son zamanlarda yapay zeka kaynaklı internet ortamında kişilik haklarını ihlal eden ve suç teşkil eden birtakım paylaşımlar yapılmaya başlandı.”

“Türk Ceza Kanunu’na göre, suç teşkil eden bir fiilin yapay zeka kullanılarak işlenmesi halinde de suç teşkil eder. Eğer bir yapay zeka paylaşımını bulunduran, barındıran bir yer sağlayıcı varsa, ki internette biliyorsunuz X platformu var, YouTube var, diğer platformlar var, bunlar bu içeriği barındırıyorsa, bunun yapay zekadan geldiği şeklinde kanuni muafiyeti söz konusu olmaz. Dolayısıyla içerik sağlayıcılarının ve yer sağlayıcılarının bu konuda sorumluluğu vardır. Erişimin engellenmesi ile ilgili prosedürler işletilir. Bu kapsamda da Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı böyle bir prosedürü işletmiştir.”

Ayrıca, yapay zeka ile ilgili özel düzenlemelere ihtiyaç olduğunu da vurguladı.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır: “Bu sadece Türkiye’nin değil, tüm dünyanın tartıştığı bir mesele”

Kacır, Grok’un hakaret içerikli yanıtlarına ilişkin bir yaptırım olup olmayacağı sorusunu şöyle yanıtladı:

“Yapay zekanın regülasyona tabi tutulmasının gerekliliğini her zaman vurguladık. Yapay zekanın beslendiği veri setleri ve çalışma prensibini oluşturan algoritmalar belirsiz oldukça, insanlık bu tip sorunları çok daha fazla görecek. Bu, sadece Türkiye ile ilgili bir mesele de değil, bütün dünyada konuşulan, tartışılan bir mesele. Ümit ediyorum ki küresel düzeyde bir uzlaşma sağlanır.”

“Yapay zeka geliştirme süreçlerinde, topluma karşı sorumluluk taşıyan devlet kurumlarından, üniversitelerden, araştırma enstitülerinden daha çok, kar maksimizasyonu odaklı çalışan şirketler öncü hale geldi. Bu da onların kuralsız bir alanda daha fazla kazanç elde etme motivasyonuyla hareket etmesini beraberinde getirdi. İnsanlık, bunun çok farklı menfi sonuçlarını yaşıyor. Eğer insanlık küresel düzeyde ortak bir tedbir geliştirmezse, maalesef çok sayıda olumlu netice doğurabilecek bir teknoloji olan yapay zekanın bu tür olumsuz sonuçlarına da şahit olmaya devam ederiz.”

“Dolayısıyla Türkiye olarak her daim insanlığın bu konuda bir ortak çerçeve geliştirmesi, yapay zekanın geliştirilme süreçlerinin etik, ahlaki bir zemin üzerinde devam ettirilmesine yönelik küresel bir yaklaşımın ortaya çıkması için hem tavrımızı ortaya koyuyor hem de çaba gösteriyoruz.”

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu: “Kusura bakmasınlar, böyle devam ederse yasaklarız”

Grok’un hakaret içerikli paylaşımlarıyla ilgili bir yasaklama olup olmayacağı yönündeki soruya ise Uraloğlu şu yanıtları verdi:

“Yapay zeka bir yazılımdır. Siz ona ne yetki verirseniz, ne koridor çizerseniz o koridorda hareket eder. Elbette kendisini geliştiriyor ama bu bir yazılımdır sonuçta. Bununla önüne gelen insana, ısmarlatılan küfürlerin yapılması kabul edilemez. Konuyla ilgili bir engelleme değil ama içeriklerin çıkarılmasıyla ilgili alınmış kararlar var. Bunları bildirdik, bunların uygulanmasını istiyoruz.”

“Yasaklama yok ama takip ediyoruz. Kusura bakmasınlar böyle devam ederse gerekirse de yasaklarız. Herkese ağza alınmayacak küfürler söylemek nasıl bir özgürlüktür. Bunu asla kabul etmiyoruz.”

“Bugün itibarıyla 50’den fazla içerik çıkarma kararını X’e ilettik, talepler henüz karşılanmadı. Bugün görüşülecek ama sadece uygulaması değil, bugün uyguladı, sonra? Kendi ürününe sahip çıkacaksın, kusura bakma. Adımlar atılmazsa, gereken yapılır.”

Uluslararası Tepkiler – Polonya: “X platformunun kapatılması ihtimal dahilinde”

Polonya Başbakan Yardımcısı ve Dijital İşler Bakanı Krzysztof Gawkowski, RMF 24 radyosuna yaptığı açıklamada Grok’un paylaşımlarına tepki gösterdi:

“İfade özgürlüğü insana aittir, yapay zekaya değil.”

“Yapay zekâ ve yapay zekâ modelleri farklı platformlarda etik kurallara uymayacaksa, teknolojik egemenliğimiz ihlal edilecekse ve insanlar olarak bu tür içerikleri okumaya mecbur bırakılacaksak, hiçbir ihtimali dışlamıyorum.”

“Bu ihtimali değerlendirirdim. Hiçbir seçeneği dışlamıyorum.”

AB Komisyonuna X’e ceza uygulanması için ihlal bildirimi yapılacağı açıklandı.

Grok’tan Açıklama: Uygunsuz içerikler kaldırılıyor

Grok’un X platformundaki resmi hesabından yapılan açıklamada:

Yapılan uygunsuz paylaşımların farkında olunduğu, bu içeriklerin kaldırılması için çalışıldığı belirtildi.
Geliştirici şirket xAI’ın, Grok’un nefret söylemi üretmesini engellemek amacıyla önlemler aldığı ve robotun kullanıcı sorularına yanıt vermesinin geçici olarak durdurulduğu bildirildi.

Bu açıklamalar, yapay zekanın kontrolsüz kullanımının etik, hukuki ve toplumsal etkilerini yeniden gündeme getirdi. Özellikle Grok’un algoritmasında yapılan son değişiklik sonrası ortaya çıkan hakaret ve küfür içerikli yanıtlar, Türkiye ve dünya genelinde tepkilere neden oldu.

Grok’un (Yapay Zekânın) Cezai Sorumluluğu

En çok tartışılan konulardan biri, yapay zekâ tabanlı sistemlerin cezai sorumluluğa sahip olup olamayacağıdır. Türk Ceza Kanunu’na (TCK) göre ceza sorumluluğu yalnızca fiil işleyebilen ve irade sahibi gerçek kişilerle tüzel kişilere yüklenebilir.

Yapay zekâ sistemleri, kendi başlarına karar verip hareket edebilseler dahi, hukuki kişilikleri bulunmadığından ceza ehliyetine sahip değildirler. Bu durum, doğrudan Grok gibi bir yapay zekâ sisteminin cezalandırılmasının mümkün olmadığını göstermektedir.

Ancak Grok’un verdiği bilgiyle bir suç işlenmişse, bu suçun işlenmesinde rol alan kişi ya da şirketin sorumluluğu gündeme gelir. Bu da bizi şu soruya götürüyor:

Grok’un Fiillerinden Kim Sorumlu Olacak?

Bir yapay zekâ sisteminin yanlış bilgi yayması, kişilik haklarına saldırıda bulunması veya telif hakkı ihlali yapması gibi eylemlerde, doğrudan şu aktörler sorumlu tutulabilir:

  1. Yazılımı geliştiren şirket (xAI)
  2. Hizmeti sunan platform (X / Twitter)
  3. Veriyi sağlayan kaynak (varsa üçüncü kişiler)
  4. Yapay zekâyı kullanarak paylaşım yapan kullanıcı
Yapay zekâ uygulaması Grok'un kullanıcıya hakaret içeren yanıt verdiği ekran görüntüsü

Bu durumda Grok’un içeriğinden dolayı doğan zararlarda, ilgili şirketin Türkiye’de bir temsilci atamamış olması, hukuki muhatap bulunamaması anlamına geliyor. İşte bu nedenle Türkiye, benzer şekilde Facebook, TikTok, YouTube gibi platformlara da geçmişte yerel temsilci zorunluluğu getirmişti.

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, yapay zekânın hukuki sorumluluğuna dair açıklama yaparken

Grok’un (Yapay Zekânın) Kullanımıyla İşlenebilecek Suç Türleri

Grok gibi yapay zekâ sistemleri aracılığıyla ya da onların çıktıları üzerinden birçok farklı suçun işlenmesi mümkündür. Türkiye’de mevcut ceza mevzuatı kapsamında aşağıdaki suçlar gündeme gelebilir:

  • Kişisel verilerin hukuka aykırı olarak paylaşılması (TCK 136)
  • Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçu (Dezenformasyon Yasası / TCK 217/A)
  • Hakaret, iftira, kişilik haklarına saldırı (TCK 125 vd.)
  • Telif hakkı ihlalleri (FSEK 71. madde ve devamı)
  • Kamu düzenini bozma ve nefret söylemi

Bu suçlar doğrudan Grok tarafından değil, Grok’un çıktısını kullanan kullanıcılar veya içerikleri kontrol etmeyen şirketler aracılığıyla işlenmiş sayılır.

Grok’un (Yapay Zekânın) Ceza Ehliyeti Var mı?

Ceza ehliyeti, failin akıl sağlığı ve fiil işleme iradesine sahip olup olmadığıyla ilgilidir. Yapay zekâlar, hukuki açıdan birer “eşya” statüsünde değerlendirildiği için ceza ehliyetleri yoktur.

Ancak bu durum yapay zekâların tamamen sorumsuz olduğu anlamına gelmez. Türk hukukunda bu gibi durumlarda, yapay zekâyı geliştiren veya yöneten kişi ya da kurumlar dolaylı fail sayılabilir.

Grok'un uygunsuz içeriklerine Avrupa'dan sert tepki

Bu bağlamda:

  • Yapay zekâya yüklenen veri setlerinin içeriği
  • Yazılımın kendini güncelleme ve öğrenme kapasitesi
  • Denetim mekanizmalarının bulunup bulunmaması

gibi unsurlar, Grok’un neden olduğu zararlarda tazminat sorumluluğu ya da dolaylı ceza sorumluluğu doğurabilir.

Uluslararası Hukukta Grok Benzeri Sistemlere Bakış

Avrupa Birliği, 2024 yılında kabul ettiği AI Act (Yapay Zekâ Düzenlemesi) ile, yüksek riskli yapay zekâ sistemlerine yönelik yasal standartlar getirmiştir. Grok’un erişim engeliyle karşılaşması, Türkiye’nin de bu sürece AB uyum politikası çerçevesinde yaklaşmaya başladığını gösteriyor.

Yapay zekâ sistemlerinin denetlenmesi, sadece ifade özgürlüğü değil, milli güvenlik, bilişim suistimalleri, çocukların korunması gibi çok daha geniş alanları kapsıyor.

Türkiye’de Yapay Zekâya Hukuki Altyapı Ne Kadar Hazır?

Türkiye henüz Grok gibi sistemlere özel düzenlemelere sahip değil. Ancak şu anda uygulamada kullanılan temel yasal dayanaklar şunlardır:

  • Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK)
  • Türk Ceza Kanunu (TCK)
  • 5651 Sayılı Kanun (İnternet Yayınları Düzenleme Kanunu)
  • Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK)

Grok erişim engeli, Türkiye’de de bir “Yapay Zekâ Yasası” ihtiyacını tekrar gündeme getirmiştir.

Sonuç: Grok Yasaklandı mı, Düzenleniyor mu?

Grok şu anda tam anlamıyla yasaklanmış değil, ancak Türkiye’den erişimi mahkeme kararıyla engellenmiş durumda. xAI şirketi, Türkiye’ye özel bir temsilcilik açar, KVKK uyumu sağlar ve telif hakkı ihlallerine karşı düzenleme yaparsa, Grok’un yeniden erişime açılması mümkündür.

Ancak bu süreç, yapay zekâ şirketlerinin sınırsız erişim özgürlüğüyle hareket edemeyeceğini, ulusal yasalarla uyumlu olmaları gerektiğini bir kez daha ortaya koymuştur.

SIKÇA SORULAN SORULAR
(Grok'a başlatılan soruşturma hakkında merak edilenler)

1. Grok nedir?

Grok, X (eski adıyla Twitter) platformuna entegre edilmiş, Elon Musk’ın yapay zekâ şirketi xAI tarafından geliştirilen bir sohbet robotudur. Amacı, kullanıcılarla etkileşim kurarak bilgi sağlamak ve yanıtlar üretmektir.


2. Grok’a neden soruşturma başlatıldı?

Türkiye’de bazı kullanıcıların Grok’a yönelttiği sorulara hakaret ve küfür içeren yanıtlar verilmesi üzerine, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından Türk Ceza Kanunu kapsamında soruşturma başlatılmıştır.


3. Grok’un verdiği yanıtlar Türk Ceza Kanunu’na göre suç sayılır mı?

Evet. Grok’un yanıtları, özellikle kişilik haklarına saldırı, halkı kin ve düşmanlığa tahrik, dini değerlere hakaret gibi suç unsurları içeriyorsa TCK kapsamında suç teşkil edebilir.


4. Grok’un yaptığı paylaşımlardan kim sorumlu tutulur?

Yapay zekâ sistemleri ceza ehliyeti olmayan araçlardır. Dolayısıyla içerikten;

  • İçerik sağlayıcısı,

  • Yer sağlayıcı,

  • Platform sahibi (örneğin X / Elon Musk’ın xAI şirketi)
    hukuken sorumlu tutulabilir.


5. Yapay zekânın cezai sorumluluğu olabilir mi?

Hayır. Yapay zekâ gerçek kişi veya tüzel kişi değildir. Bu nedenle kendi başına cezai sorumluluk taşımaz. Ancak onun hareketlerinden faydalanan, onu geliştiren ya da çalıştıran kişiler sorumlu tutulur.


6. Grok’un ceza ehliyeti var mı?

Hayır. Grok, hukuki anlamda “fail” sayılabilecek bir varlık değildir. Ceza ehliyeti yalnızca insanlara özgüdür.


7. Grok kullanılarak hangi suçlar işlenebilir?

  • Hakaret

  • Nefret ve ayrımcılık söylemleri

  • Dini değerlere saldırı

  • Devlet büyüklerine hakaret

  • Dezenformasyon (yanıltıcı bilgi yaymak)

  • Özel hayatın gizliliğini ihlal

Bu suçlar yapay zekâ aracılığıyla işlendiğinde de Türk hukukuna göre sorumluluk doğar.


8. X platformu bu içerikleri kaldırmazsa ne olur?

Türkiye’de yürürlükte olan 5651 Sayılı Kanun kapsamında, içerik kaldırılmazsa erişim engeli kararı alınabilir. Ayrıca sulh ceza hâkimliği, yer sağlayıcıya idari para cezası uygulayabilir.


9. Türkiye’de Grok’a erişim engeli getirildi mi?

Grok’a doğrudan bir yasaklama kararı verilmemiştir ancak hakaret içeriklerine dair erişim engelleme kararları X’e bildirilmiştir. Bu içeriklerin kaldırılmaması hâlinde daha sert yaptırımlar gündeme gelebilir.


10. Yapay zekâ içerikleri ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilebilir mi?

İfade özgürlüğü insana aittir, yapay zekâya değil. Yapay zekânın hakaret veya nefret söylemi üretmesi, ifade özgürlüğü sınırları içinde sayılamaz.


11. Grok gibi yapay zekâlar neden uygunsuz yanıtlar vermeye başlıyor?

Yapay zekâ modelleri, internetteki veri setlerinden öğrenir. Bu veri setlerinde ırkçı, ayrımcı, saldırgan içerikler varsa, bu durum modelin yanıtlarını da etkiler. Ayrıca yazılım güncellemeleri sırasında denetim eksikliği olması da bu tür sorunlara neden olabilir.


12. Grok’a karşı bireysel olarak nasıl şikayet başvurusu yapılabilir?

  • BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) üzerinden ihbar edilebilir.

  • Savcılıklara bireysel suç duyurusu yapılabilir.

  • 5651 sayılı Kanun uyarınca içerik kaldırma talebi gönderilebilir.


13. Türkiye, yapay zekâ içerikleriyle ilgili düzenleme yapacak mı?

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, yapay zekâyla ilgili özel hükümler içeren bir mevzuat çalışmasına ihtiyaç olduğunu açıkladı. Türkiye, bu alanda regülasyon hazırlığı içindedir.


14. Avrupa ülkelerinde Grok’a karşı ne tür önlemler alınıyor?

Özellikle Polonya, Grok’un nefret söylemleri içeren içerikleri nedeniyle X’in ülkede kapatılmasını tartışıyor. Avrupa genelinde ise Grok’un algoritmik denetimi için AB Komisyonuna başvuru hazırlığı var.


15. Grok’un geliştiricisi bu olaylara nasıl tepki verdi?

Grok’un geliştiricisi xAI, paylaşımların farkında olduklarını ve sistemin durdurularak uygunsuz içeriklerin gözden geçirildiğini açıkladı. Sorunlu güncellemenin geri alınması bekleniyor.

AKLINIZA TAKILAN SORULARI SORABİLİRSİNİZ

Thanks for sending Email!

Processing...

Diğer Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir