Çalışma İzni Olmadan Çalışan Yabancı İşçilerin Tazminat, Ücret ve İş Kazası Hakları (2025 Rehberi)
TÜRKİYE'DE ÇALIŞMA İZNİ OLMADAN KAÇAK ÇALIŞTIRILAN YABANCI İŞÇİLERİN HAKLARI
1. YASAL DURUM VE UYGULANAN YAPTIRIMLAR
6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu‘na göre, yabancıların Türkiye’de çalışma izni olmaksızın çalışmaları ve çalıştırılmaları yasaktır. Bu yasağa aykırı davranan işverenler ve yabancı işçiler, idari para cezası ile karşı karşıya kalmaktadır.
Ancak bu yaptırımlar, işveren ile yabancı işçi arasında fiilen kurulan iş ilişkisinin, özellikle işçilik alacakları açısından göz ardı edilmesini gerektirmez. Fiili çalışma süresi boyunca işçinin emeği karşılıksız kalamaz.
2. ÜCRET VE DİĞER İŞÇİLİK HAKLARI
Çalışma izni olmaksızın çalışan yabancılar:
- Ücret
- Fazla mesai ücreti
- Haftalık izin ücreti
- Ulusal bayram ve genel tatil ücretleri
- Yıllık ücretli izin
- Kıdem tazminatı
- İhbar tazminatı
gibi haklarını talep edebilir. İşverenin yasaya aykırı şekilde çalıştırma fiili, işçinin ücret ve diğer alacaklarını ortadan kaldırmaz.
Yargıtay içtihatlarına göre, söz konusu iş ilişkisinde geçerli bir çalışma izni bulunmasa bile, fiili hizmet karşılığı olan işçilik hakları mahkeme nezdinde korunmaktadır.
3. SOSYAL GÜVENLİK VE SAĞLIK HAKLARI
Çalışma izni olmayan işçilerin en büyük dezavantajı, sosyal güvenlik sistemine dahil olamamalarıdır. Bu nedenle:
- İş kazası durumunda
- Hastalık veya analık halinde
- Emeklilik hakkı açısından
herhangi bir sosyal koruma mekanizmasından yararlanamazlar. Bu da çalışanı sağlık ve güvenlik yönünden tamamen korumasız hale getirmektedir.
4. MAHKEMEYE BAŞVURU HAKKI
İzinsiz çalışan yabancı işçilerin yasal yollara başvurması mümkündür. Fiilen çalıştığı ispatlandığında, işçinin alacaklarına ilişkin talebi mahkeme tarafından değerlendirilmektedir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kararları, çalışma izninin olmamasını tek başına işçinin kıdem tazminatı hakkını ortadan kaldıran bir neden olarak görmemektedir. İşverenin haksız uygulamaları karşısında işçi, hukuki haklarını talep edebilir.
İzinsiz çalışmak zorunda kalan yabancıların da Türk İş Hukuku çerçevesinde korunmaya çalışıldığını, hak kayıplarının önüne geçmek için uzman bir hukukçudan destek almalarının önem arz ettiğini belirtmek isteriz.
5. GENEL DEĞERLENDİRME
Çalışma izni olmaksızın Türkiye’de çalışan yabancı işçiler;
- İşçilik alacaklarını (ücret, fazla mesai, tazminat vb.) talep edebilir,
- Sosyal güvenlik haklarından faydalanamaz,
- Hukuki yollarla alacaklarını mahkemelerden talep edebilir.
Bu nedenle, hem hak kaybına uğramamak hem de yasal zeminde hareket etmek isteyen yabancı işçilerin, Yalova’da işçi hukuku alanında uzman bir avukata danışmaları önemlidir.
İŞ KAZASI DURUMUNDA KAÇAK YABANCI İŞÇİLERİN HAKLARI
Çalışma izni olmayan bir yabancı işçinin iş kazasına uğraması halinde en büyük sorun, sigorta primlerinin yatırılmamış olmasıdır. Bu nedenle Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sunulan geçici iş göremezlik ödeneği, tedavi giderleri ve diğer sosyal yardımlar söz konusu işçilere uygulanmaz.
Ancak bu durum, iş kazasına uğrayan işçinin tamamen korumasız olduğu anlamına gelmez. Yalova işçi avukatı olarak özellikle vurgulamak gerekir ki, yabancı işçinin kazadan sonra hastaneye başvurup acil tıbbi yardım alması mümkündür. Hastaneler, acil müdahalelerde hastanın sigorta durumuna bakmaksızın hizmet vermek zorundadır.
Öte yandan iş kazasına sebebiyet veren işveren, çalışanın sigortasız olarak istihdam edilmesinden tam sorumludur. Bu nedenle, mağdur olan yabancı işçi, tazminat davası açma hakkına sahiptir. Maddi ve manevi tazminat talepleri, Türk Borçlar Kanunu ve İş Kanunu hükümleri uyarınca değerlendirilir.
KAÇAK ÇALIŞAN YABANCILARIN SOSYAL GÜVENLİK HAKLARI
Kaçak çalıştırılan yabancı işçilerin sosyal güvenlik hakları, sigortasız çalışmalarından dolayı mevcut değildir. Çalışma izni bulunmadığı sürece;
- Emeklilik hakkı,
- Malullük aylığı,
- Geçici veya sürekli iş göremezlik ödeneği,
- Sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanma hakkı
gibi SGK kapsamındaki hiçbir haktan faydalanmaları mümkün değildir.
İşverenin sigorta bildirimlerini yapmaması, hem idari para cezası gerektirir hem de ileride işçiye karşı tazminat sorumluluğuna yol açabilir. Bu nedenle hak kaybı yaşayan işçilerin, Yalova’da iş hukuku alanında uzman bir avukata danışarak hukuki süreci başlatmaları önem arz eder.
ÇALIŞMA İZNİ OLMAYAN YABANCI İŞÇİLERİN TAZMİNAT HAKLARI
Çalışma izni olmadan çalışan yabancı işçiler, işverenle resmi bir iş sözleşmesi yapmamış olsalar dahi kıdem ve ihbar tazminatı gibi temel işçilik alacaklarını talep edebilirler. Bu konuda Türk Yargıtayı’nın yerleşik kararlarına göre, işçinin fiili çalışması esas alınarak, hak ettiği tazminatlar belirlenmektedir.
İş akdinin sona ermesinin ardından;
- Arabuluculuk süreci başlatılır,
- Uyuşmazlık çözülemezse iş mahkemesinde dava açılır.
Yasal şartların sağlanması durumunda, kaçak çalıştırılan işçi işverenden kıdem ve ihbar tazminatı talep edebilir.
Kaçak çalıştırılan yabancı işçilerin hakları konusunda bilgi sahibi olmayan işçilerin, deneyimli bir Yalova işçi avukatı ile çalışmaları, hak kaybının önüne geçecektir.
KAÇAK YABANCI İŞÇİLERİN İŞYERİNİ ŞİKÂYET HAKKI
Çalışma izni olmayan bir yabancı işçi, çalıştığı işyerinin uygulamalarından şikâyetçi olması halinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvurarak şikâyet hakkını kullanabilir.
İşçinin iş sağlığı ve güvenliği, kötü muameleye maruz kalmama hakkı ve insan onuruna yakışır bir ortamda çalışması anayasal teminat altındadır. Bu nedenle çalışma izni bulunmasa bile işçi şikâyet hakkına sahiptir.
Ancak bu süreçte, işverenin cezai yaptırımlarla karşılaşmasının yanı sıra, yabancı işçi hakkında da sınır dışı edilme (deport) gibi işlemler gündeme gelebilir. Bu nedenle şikâyet sürecine girmeden önce uzman bir iş hukuku avukatıyla görüşülmesi tavsiye edilir.
DEPORT EDİLME VE CEZAİ YAPTIRIM RİSKİ
Çalışma izni olmadan çalışan yabancı işçiler, işçilik haklarını talep ettiklerinde bazı idari yaptırımlarla karşılaşabilirler. Mevcut mevzuata göre:
- İçişleri Bakanlığı‘na bildirilerek sınır dışı edilme işlemleri başlatılabilir.
- Yabancıya 22.688 TL idari para cezası uygulanabilir.
- Ancak bu kişiler hakkında Türk Ceza Kanunu kapsamında hapis cezası veya adli ceza uygulanmaz.
Bu nedenle, kaçak çalıştırılan yabancı işçilerin hakları çerçevesinde talepte bulunmadan önce hukuki destek almak son derece önemlidir.
SONUÇ
Türkiye’de çalışma izni olmadan çalıştırılan yabancı işçilerin hakları, tam anlamıyla korunamasa da, özellikle ücret alacakları, tazminat ve iş kazası gibi durumlarda önemli yasal güvencelere sahiptir.
Bu kapsamda:
- Tıbbi tedaviye ulaşma,
- Tazminat talep etme,
- Mahkemeye başvurma,
- İşvereni şikâyet etme
gibi haklara sahiptirler. Ancak sürecin dikkatli yönetilmesi ve olası deport riskinin göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Kaçak çalıştırılan yabancı işçilerin hakları konusunda mağduriyet yaşamamak ve tüm yasal haklara erişim sağlamak için, bir Yalova işçi avukatı ile iletişime geçmeniz önem arz eder.
ARABULUCULUK SÜRECİ VE İŞ MAHKEMESİNE BAŞVURU
KAÇAK ÇALIŞTIRILAN YABANCI İŞÇİLERİN ARABULUCULUK BAŞVURUSU
Türkiye’de işçi ve işveren arasında doğan hukuki uyuşmazlıkların büyük bir kısmı, dava açılmadan önce arabuluculuk sürecine tabidir. Bu süreç, işçi-işveren uyuşmazlıklarının mahkemeye gitmeden çözülmesini amaçlamaktadır. Özellikle kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai, ücret alacakları gibi hak talepleri için arabuluculuğa başvuru zorunludur.
Bu zorunluluk, çalışma izni olmayan yabancı işçiler için de geçerlidir. Yani bir yabancı işçi, sigortasız ve izinsiz çalışmış olsa dahi işçilik haklarını talep etmek için önce arabuluculuk yoluna başvurmak zorundadır.
Arabuluculuk Sürecinin Aşamaları:
- Başvuru:
Yabancı işçi veya işveren, adliyelerdeki arabuluculuk bürolarına veya yetkili arabuluculuk merkezlerine başvurur. - Engel Yoktur:
Çalışma izni olmayan işçilerin arabuluculuğa başvurmaları önünde yasal bir engel bulunmamaktadır. - Görüşmeler:
Arabulucu, hem işveren hem de işçiyi görüşmeye davet eder. Taraflar, arabulucunun gözetiminde çözüm üretmeye çalışır. - Tutanak:
- Anlaşma sağlanırsa bağlayıcı bir arabuluculuk anlaşma tutanağı düzenlenir.
- Anlaşma sağlanamazsa, bu durum da bir tutanakla kayıt altına alınır.
- Mahkemeye Başvuru:
Arabuluculukta anlaşma sağlanamaması durumunda, işçi tutanakla birlikte iş mahkemesine başvuru hakkını kullanabilir.
🔹 Yalova işçi avukatı olarak, kaçak çalıştırılan yabancı işçilerin arabuluculuk sürecinde profesyonel destek almasını tavsiye ediyoruz. Zira bu süreç, yasal statüyü değiştirmez ve deport (sınır dışı) edilme riskini ortadan kaldırmaz.
İŞ MAHKEMESİ DAVA SÜRECİ
Kaçak çalıştırılan yabancı işçiler, çalışma iznine sahip olmasalar da fiili hizmet ilişkisi sebebiyle işçilik haklarını yargı yoluyla talep edebilirler. Bu noktada Yargıtay içtihatları, işçinin fiili çalışmasını esas alarak, onun haklarına kavuşmasının önünü açmaktadır.
Arabuluculuk sürecinden sonuç alınamaması durumunda, iş mahkemesinde dava açmak mümkündür. İşçi, işverenden şu taleplerde bulunabilir:
- Ödenmeyen ücret alacakları
- Kıdem tazminatı
- İhbar tazminatı
- Fazla mesai ücreti
- Yıllık izin ücreti
- İş kazası tazminatı
🔹 Yalova işçi avukatı olarak deneyimimize dayanarak, kaçak işçilerin bu süreçte profesyonel destek almaları, haklarını tam ve eksiksiz elde etmeleri açısından kritik öneme sahiptir.
ÇALIŞMA İZNİ OLMAYAN YABANCI İŞÇİLERİN HAKLARI – TABLO
Aşağıdaki tabloda, kaçak çalıştırılan yabancı işçilerin hakları özetlenmiştir:
Hakkın Türü | Açıklama |
Ücret Talebi | Çalışma izni olmadan çalışmak, işçinin ücret alma hakkını ortadan kaldırmaz. Yapılan işin karşılığı talep edilebilir. |
Kıdem Tazminatı | Fiili çalışmanın varlığı şartıyla, kıdem tazminatı talep edilebilir. |
İhbar Tazminatı | İşten çıkarılan işçi, ihbar süresine uyulmadığı takdirde bu tazminata hak kazanır. |
Fazla Mesai Ücreti | Fazla çalışma ve tatil günlerinde çalışılan süreler için ek ücret hakkı doğar. |
İş Kazası Tazminatı | Sigorta yoksa SGK’dan ödeme alınamaz, ancak işverene karşı maddi/manevi tazminat davası açılabilir. |
Sosyal Güvenlik Hakları | Sigorta yapılmadığı için emeklilik, malullük gibi sosyal haklardan yararlanılamaz. |
İşyeri Şikayet Hakkı | Kötü muamele, iş güvenliği ihlalleri gibi durumlarda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikayet mümkündür. |
Sınır Dışı Edilme Riski | Çalışma izni olmadan çalışan işçi, şikayet veya dava sonrası deport riskiyle karşılaşabilir. Ancak bu durum hak aramanın önünde bir engel değildir. |
Arabuluculuk Süreci | İşçilik haklarını talep etmeden önce arabulucuya başvuru zorunludur. |
İş Mahkemesi Başvurusu | Arabuluculuk sonuçsuz kalırsa, işçi iş mahkemesinde dava açabilir. |
İdari Para Cezası | Çalışma izni olmadan çalışan yabancı işçiye 22.688 TL idari para cezası verilir. |
SONUÇ
Kaçak çalıştırılan yabancı işçilerin hakları, Türk hukuk sistemi tarafından sınırlı da olsa korunmaktadır. Fiilen çalışan yabancı işçi, işçilik alacaklarını, tazminatlarını ve ücretlerini hem arabuluculuk süreciyle hem de mahkeme kanalıyla talep edebilir.
Ancak, bu sürecin her aşamasında hukuki danışmanlık almak, mağduriyet yaşamamak açısından büyük önem taşır. Ofisimize başvurarak, arabuluculuk başvuru sürecinden dava sürecine kadar tüm haklarınızı güvenli bir şekilde arayabilirsiniz.
SIKÇA SORULAN SORULAR (Çalışma izni olmayan yabancı işçiler için açıklamalar)
- Çalışma iznim yok. İşten çıkarıldım. İhbar tazminatı alabilir miyim?
Evet, alabilirsiniz. Eğer işveren sizi önceden haber vermeden işten çıkardıysa, size ihbar tazminatı ödemesi gerekir. Çalışma izniniz olmasa da işveren bu hakkınızı vermek zorundadır.
- Kaçak çalıştım. Kıdem tazminatı alabilir miyim?
Evet, alabilirsiniz. Eğer aynı iş yerinde en az 1 yıl çalıştıysanız ve işten çıkış sebebiniz uygunsa, kıdem tazminatı hakkınız vardır. Çalışma izninizin olmaması bu hakkı ortadan kaldırmaz.
- Fazla mesai yaptım. Ek ücret isteyebilir miyim?
Evet. Çalışma izniniz olmasa da işveren size fazla mesai, tatil ve resmi günlerde çalıştığınız için ek ücret ödemek zorundadır.
- İş kazası geçirdim. Tazminat alabilir miyim?
Eğer iş kazasında işverenin ihmali varsa, tazminat talep edebilirsiniz. Sigortanız yoksa da, işverenden tedavi masrafları ve çalışamama nedeniyle oluşan zararlar için ödeme isteyebilirsiniz.
- Maaşımı alamadım. Dava açabilir miyim?
Evet. Çalışma izniniz olmasa bile maaşınızı alamıyorsanız önce arabulucuya başvurmanız gerekir. Arabuluculukta anlaşma olmazsa iş mahkemesinde dava açabilirsiniz.
- İşveren “kaçaktın” diyerek tazminat ödemekten kaçabilir mi?
Hayır. İşveren, sadece kaçak çalıştığınız için kıdem veya ihbar tazminatını ödememezlik yapamaz. Ödemezse, mahkemeye başvurabilirsiniz.
- Tatil ve resmi günlerde çalıştırıldım. Ek ücret alabilir miyim?
Evet. Hafta tatili, bayram ve resmi tatillerde çalıştıysanız, 2.5 günlük ek ücret alma hakkınız vardır.
- Haklarımı istersem sınır dışı edilir miyim?
Hayır. Haklarınızı istemeniz sizi sınır dışı edilmekten dolayı cezalandırmaz. Hakkınızı aramanız, yasal bir haktır.
- Mahkeme, çalışma iznim yok diye ücret talebimi reddeder mi?
Hayır. Mahkeme sizin gerçekten çalışıp çalışmadığınıza bakar. Çalıştıysanız, işveren size ödeme yapmak zorundadır.
- Çalışma iznim yok. Para cezası alır mıyım?
Evet. Yasal olarak çalışma izni olmadan çalışmak hem işveren hem işçi için cezaya neden olur. İdari para cezası uygulanabilir. Ancak bu ceza mahkemeye başvurmanıza engel değildir.
- Çalışma izni aldıktan sonra eski haklarımı talep edebilir miyim?
Evet. Önceki çalıştığınız süre için kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve ücret alacaklarınızı isteyebilirsiniz.
Ancak o dönemde sigortanız yoksa, geriye dönük sigorta talep etmeniz mümkün değildir.
AKLINIZA TAKILAN SORULARI SORABİLİRSİNİZ
